امامزاده محمد بن جعفر

آرامگاه محمد بن جعفر طیار
نام	آرامگاه محمد بن جعفر طیار
اطلاعات اثر
اطلاعات ثبتی
شمارهٔ ثبت	۲۵۵۳
تاریخ ثبت ملی	۱۳۷۸/۱۱/۰۵

زیارتگاه امامزاده محمد بن جعفر طیار یا بن جعفر (به گویش برخی در دزفول بن جحفر /ben jaḥfar/) زیارتگاهی است مربوط به دوره تیموریان در شهرک بن جعفر که در پنج کیلومتری جنوب شهر واقع شده است. این آرامگاه منسوب است به محمد بن جعفر بن ابی طالب فرزند جعفر طیار، برادرزاده امام علی و همسر ام‌کلثوم دختر امام علی است. از قدیم الایام این زیارتگاه به عنوان یکی از مقاصد کوتاه زیارتی برای مردم دزفول اهمیت داشته است.

زندگینامه

محمد بن جعفر طیار، برادرزاده حضرت علی (ع) و فرزندِ جعفر طیار (پسرعموی پیغمبر) بود. مادر او اسماء بنت عُمَیس نام داشت. محمد بن جعفر در حبشه (در زمان هجرت مسلمین به آن سرزمین) متولد شد. در روایات تاریخی بیان شده است که وقتی خبر مرگ جعفر بن أبيطالب (جعفر طیار) به پيغمبر رسيد، به خانه او رفت و فرمود فرزندان او را بياوريد، در این هنگام محمد (همین محمد بن جعفر) نزد پیغمبر رسید و حضرت او را بر دامن نشانيد و گفت من دوست او در دنيا و آخرتم و این محمد (محمد بن جعفر) به عمويم أبوطالب شبيه است. منابع تاریخی او را شخصیتی صاحب کرامت و فضیلت دانسته اند.

معماری زیارتگاه

زیارتگاه دارای گنبدی ۱۲ ترک است که با کاشی سبز رنگ ساده و یکرنگ تزئین شده‌اند، این گنبد با حاشیه بندی کاشی‌های ترک‌ها و نقش و نگار هندسی و حاشیه سیاه رنگ و لچکی سفید و نقوش منظم و قرینه‌سازی ساخته شده‌است. ورودی آرامگاه از سمت شمال است و دارای دو شبستان در طرفین مقبره است. ضریح مقبره در قدیم چوبی بوده‌است ولی در سال‌های اخیر ضریحی فلزی نصب شده‌است. آرامگاه در وسط باغ بزرگی احداث شده و در اطراف آن آرامگاه‌هایی از اشخاص و شخصیت‌های دزفول وجود دارد. در اطراف هر یک از ایوانهای اطراف بنا دو غرفه و پلکان وجود دارد. طاقهای غرفه‌ها و ورودی‌های پلکان با تکه کاشیهای سبزرنگ تزئین شده‌اند قرارگیری آرامگاه در میان درختان کهنسال و سرسبز کُنار جلوه و آراستگی خاصی دارد. دو درخت کنار روبروی آرامگاه وجود دارد که قدمتی یکی از آن‌ها به ۸۰۰ و دیگری به ۷۵۰ سال می‌رسد. آرامگاه محمد بن جعفر یک ورودی قدیمی داشته که سر در ورودی با کاشیهای سیاه و سفید و فیروزه‌ای مربع شکل زینت داده شده و دارای بدنه آجری قدیمی است و در بالای آن تاریخ کاشیکاری ۱۳۱۲و۱۳۵۱ به چشم می‌خورد و مربوط به اواخر دوره قاجاریه است. دو مناره گلدسته ازنوع مناره‌هایی که بر فراز طاق ورودی بنای آرامگاه ساخته‌اند بر روی سردر حیاط نیز با کاشیهای آبی رنگ وجود دارند. در کنار این ورودی ۴ درخت قدیمی کنار قرار دارد که به «چهار خواهر» معروفند و مردم اعتقاد خاصی به بستن دخیل و پارچه و نذر و نیاز به آن‌ها دارند.