قواعد فونتیک دزفول ویکی

ابندا باید گفت تلفظ در گویش دزفولی یکسان نیست و ممکن است در میان مردم یک منطقه با مناطق دیگر اندکی متفاوت باشد. از سوی دیگر بسیاری از مصوت ها در گویش های متداول فارسی وجو ندارد. برای ثبت و یکسان سازی تلفظ ها می توان لغاتی را به عنوان شاهد هر مصوت در نظر گرفت.

مصوت ها

زبر

• ـَ کوتاه با /a/ نمایش داده می شود: مانند ، کت (غار) /kat/ ، پنگ (خراش ناخن) /páng/ .
• ـَ کشیده متمایل به هـ که با /á/ نمایش داده می شود: مانند بره (کفگیر) /bára/ ، دقه (خالکوبی) /dáqa/ .
• آ کشیده که با /ā/ نمایش داده می شود: مانند قاد (کفل) /qād/ ، تال (ورودی کت) /tāl/ ، پیا (مرد محترم) /piā/ .

زیر

• ـِ کوتاه که با /e/ نمایش داده می شود: مانند تنگ (پر) /teng/، قنج (نیش حشره) /qenj/.
• ـِ بلند متمایل به ی که با /é/ نمایش داده می شود: مانند سیل (نگاه) /sél/، نشینِی (امر نشستن به جمع) /neşiné/ ، مِره (مرد) /méra/ .
• ای که با /i/ نمایش داده می شود: مانند سیر (گیاه سیر) /sir/، چیک (جیغ) /çik/.

پیش

• او کوتاه که با /o/ نمایش داده می شود. مانند سُک (قلاب ماهی) /sok/، گربه /gorba/ . به طور کلی حرف اُ در گویش دزفولی خفیف تر از بیان آن در لهجه تهرانی و اندکی متمایل به ـَ است.
• او بلند متمابل به و که با /ow/ نمایش داده می شود: مانند قول (عمیق) /qowl/، مور (مُهر) /mowr/ ، پل /powl/.
• او کشیده که با /u/ نمایش داده می شود: مانند سور (شور)sur ، مور (مورچه) mur.
• او خیلی کشیده که با /ü/ نمایش داده می شود. معمولا وقتی او کشیده به میم یا نون می رسد کشیده تر ادا می شود: مانند قوم (خویشاوند) /qüm/ ، پوم (نوعی پرنده) /püm/ ، اومّم (آمدم) /ümmam/ ، اوشون (ایشان) /uşün/.

صامت ها

صامت ها در دزفولی از فارسی متداول و معیار بیشترند چرا که حروفی مانند ح و عین و غین به وضوح دارای تلفظی غلیظ و قابل تشخیص از واج های صامت مشابه مثل ه ، ا و یا ق هستند. البته حرف ژ نیز در گویش دزفولی قدیم به صورت ج تلفظ می شده ولی امروزه در کلمات وارداتی مثل انرژی به صورت ژ ادا می شود.

• حروف بدون صدای متداول به صورت زیر هستند:

صامت	فونتیک	کاربرد	معنی
ب	/b/	برد /bard/	سنگ
پ	/p/	کپو /kapu/	سبد
ت	/t/	ختمی /xátmi/	ختمی
ج	/j/	جون /javan/	هاون چوبی بزرگ
چ	/ç/	کچه /káça/	چانه
ح	/ḥ/	بحتیه /baḥtia/	شیربرنج
خ	/x/	پختار /pextār/	وجین
د	/d/	تندو /tondu/	بقچه
ر	/r/	ترتول /tartul/	سبزی خوردن
ز	/z/	آبزه /ābázá/	تقاص
س	/s/	مسقنه /masqena/	ظرف بزرگ آب
ش	/ş/	قمش /qomeş/	قنات
ع	/'/	عس /ass'/	استخوان
غ	/ġ/	لغت /laġat/	لگد
ف	/f/	عفتو /aftow'/	آفتاب
ق	/q/	تقاله /toqāla/	زخم
ک	/k/	لکه /lekka/	کهنه پارچه
گ	/g/	علاگه /allāga'/	زنبیل
ل	/l/	سله /sála/	سطل
م	/m/	کمچه /kámça/	قاشق بزرگ
ن	/n/	اندر /endar/	بی حفاظ
و	/v/	گوه /gava/	بن بست
ه	/h/	بهار /bohār/	بهار
ی	/y/	یردن /yárdan/	جویدن

عین که اگر به صورت غلیظ و حلقی مشاله عربی تلفظ شود با /'/ نمایش داده می شود: بیعار /bé'ār/ و گرنه همان /a/ خواهد بود.

تشدید

• بر خلاف فارسی تشدید در میان لغات دزفولی به کرات مشاهده می شود. مانند تکّه /tekka/ ، حدّه /ḥedda/ و یا حکّه /ḥakka/.
• به طرز جالبی بسیاری از کلمات عربی مشدّد بدون تشدید و با ـَ کشیده ادا می شوند مثل بنا /bána/ ، صراف /sárāf/ ، بنی نجار /bani nájār/.