خوردن
خوردن واژه ای است /xwárdan/ مصدری به همان معنای میل کردن در فارسی ولی با تلفظ متفاوت. نحوه ادای واژه خوردن و مشتقات آن در گویش دزفولی مشابه فارسی قدیم است و در تمامی متون و ادبیات فارسی کلاسیک به صورتی که در گویش دزفولی بیان می شود به کار می رفته است.
افعال مرکب
خوردن در ترکیب با برخی کلمات دیگر افعال مرکب می سازد:
| فعل | فونتیک | معنی |
|---|---|---|
| مغله خوردن | /maġla xwárdan/ | غلت زدن |
| پیت خوردن | /pét xwárdan/ | به خود پیچیدن |
| لر خوردن | /ler xwárdan/ | دور خوردن |
ضرب المثل
- شوم شو ضرره مغله خوری سحره /şüm-e şow zarara, maġlé xwári sahara/ به معنی شام شب ضرر است، یک غلت بخوری صبح می شود .
صرف فعل
تمامی اشکال استفاده از این مصدر به شرح زیر می باشد:
| صرف دزفولی | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| بن واژه | خوَردن | ||||||
| بن ماضی | خوَرد | ||||||
| بن مضارع | خوَر | ||||||
| شخص | مفرد | جمع | |||||
| اول شخص | دوم شخص | سوم شخص | اول شخص | دوم شخص | سوم شخص | ||
| ماضی | من (مُ) | تو (تُ) | او/آن (او/اُوان) | ما (اُمون) | شما (شُمون) | آنها/ایشان (اوشون) | |
| ساده | خوَردُم | خوَردی | خوَرد | خوَردِیم | خوَردِی | خوَردِن | |
| استمراری | بِـخوَردُم | بِـخوَردی | بِـخوَرد | بِـخوَردِیم | بِـخوَردِی | بِـخوَردِن | |
| نقلی | خوَردُمَه | خوَردیَه | خوَردَس/خوَردَه | خوَردِیمَه | خوَردِیَه | خوَردِنَه | |
| بعید | خوَردَه‌بیدُم | خوَردَه‌بیدی | خوَردَه‌بید | خوَردَه‌بیدِیم | خوَردَه‌بیدِی | خوَردَه‌بیدِن | |
| التزامی (کاش/تردید) | خوَرده‌بُووُم | خوَرده‌بویی | خوَرده‌بووَه | خوَرده‌بووِیم | خوَرده‌بووِی | خوَرده‌بووِن | |
| التزامی نوع دیگر (کاش/باید) | خوَردُمِه | خوَردیِه | خوَردِه | خوَردِیمِه | خوَردِیِه | خوَردِنِه | |
| مستمر | داشتُم بخوَردُم | دوشتی بخوَردی | داشت بخوَرد | داشتِیم بخوَردِیم | داشتِی بخوَردِی | داشتِن بخوَردِن | |
| مضارع | من (مُ) | تو (تُ) | او/آن (او/اُوان) | ما (اُمون) | شما (شُمون) | آنها/ایشان (اوشون) | |
| ساده | خوَرُم | خوَری | خوَرَه | خوَرِیم | خوَرِی | خوَرِن | |
| اخباری | بخوَرُم | بخوَری | بخوَرَه | بخوَرِیم | بخوَرِی | بخوَرِن | |
| مستمر | دارم بخوَرُم | دوری بخوَری | دارَه بخوَرَه | دارِیم بخوَرِیم | دارِی بخوَرِی | دارِن بخوَرِن | |
| التزامی | خوَرُم | خوَری | خوَرَه | خوَرِیم | خوَرِی | خوَرِن | |
| دعایی | من (مُ) | تو (تُ) | او/آن (او/اُوان) | ما (اُمون) | شما (شُمون) | آنها/ایشان (اوشون) | |
| خوَرایام | خوَرویی | خوَرا | خوَرائیم | خوَرایِه | خوَران | ||
| دستوری | - | تو (تُ) | - | شما (شُمون) | - | ||
| امر | خوَر / خوَراد | خوَرِی | |||||
| نهی | مَخوَر / مَخوَراد | مَخوَرِی | |||||
| صرف دزفولی با فونتیک | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| بن واژه | xwárdan | ||||||
| بن ماضی | xwárd | ||||||
| بن مضارع | xwár | ||||||
| شخص | مفرد | جمع | |||||
| اول شخص | دوم شخص | سوم شخص | اول شخص | دوم شخص | سوم شخص | ||
| ماضی | من (mo) | تو (to) | او/آن (ü/üwān) | ما (omün) | شما (şomün) | آنها/ایشان (uşün) | |
| ساده | xwárdom | xwárdi | xwárd | xwárdém | xwárdé | xwárden | |
| استمراری | bexwárdom | bexwárdi | bexwárd | bexwárdém | bexwárdé | bexwárden | |
| نقلی | xwárdoma | xwárdiya | xwárdas/xwárda | xwárdéma | xwárdéya | xwárdena | |
| بعید | xwárdah bidom | xwárdah bidi | xwárdah bid | xwárdah bidém | xwárdah bidé | xwárdah biden | |
| التزامی (کاش/تردید) | xwárdah buwom | xwárdah bui | xwárdah buwa | xwárdah buwém | xwárdah buwé | xwárdah buwen | |
| التزامی نوع دیگر (کاش/باید) | xwárdomé | xwárdié | xwárdé | xwárdémé | xwárdéyé | xwárdené | |
| مستمر | dāştom bexwárdom | dowşti bexwárdi | dāşt bexwárd | dāştém bexwárdém | dāşté bexwárdé | dāşten bexwárden | |
| مضارع | من (mo) | تو (to) | او/آن (u/üān) | ما (omün) | شما (şomün) | آنها/ایشان (uşün) | |
| ساده | xwárom | xwári | xwára | xwárém | xwáré | xwáren | |
| اخباری | bexwárom | bexwári | bexwára | bexwárém | bexwáré | bexwáren | |
| مستمر | dārom bexwárom | dowri bexwári | dāra bexwárَa | dārém bexwárém | dāré bexwáré | dāren bexwáren | |
| التزامی | xwárom | xwári | xwára | xwárém | xwáré | xwáren | |
| دعایی | من (mo) | تو (to) | او/آن (ü/üwān) | ما (omün) | شما (şomün) | آنها/ایشان (uşün) | |
| xwárāyām | xwároi | xwárā | xwárāyém | xwárāyé | xwárān | ||
| دستوری | - | تو (to) | - | شما (şomün) | - | ||
| امر | xwár | xwáré | |||||
| نهی | maxwár | maxwáré | |||||