کت

کت حج فرج

کت (kat) واژه ای است به معنای فرورفتگی یا حفره ای که که در کناره رودخانه در میان سنگها به صورت طبیعی وجود دارد و مردم از آنها به عنوان استراحتگاه استفاده می کنند. کت‌های دزفول در دل صخره‌های کنار رودخانه که از جنس سنگ کنگلومرا تشکیل شده‌اند، حفر شده اند و در گذشته اغلب برای فرار از گرمای طاقت‌فرسای تابستان مورد استفاده مردم بوده‌اند. با وجودی که استان خوزستان یکی از گرم ترین استان های کشور است اما در شمال این استان یعنی شهرستان دزفول، عبور رودخانه دز از وسط این شهر، تفریحگاه های متنوعی برای فصول گرم سال فراهم کرده که آن را از سایر شهرهای این استان متمایز می کند. کت ها در گذشته با ابزارهای ساده مثل تیشه و کلنگ ساخته می شدند اما امروزه با ابزارهای برقی و مکانیکی کنده می شوند.

کتها معمولا مالکیت رسمی ندارند چون اصولا حفر آنها با آسیب به محیط زیست و تعدی به حریم رودخانه همراه است و به همین دلیل نیز مجوزی برای آنها از سوی مراجع رسمی صادر نمی شود اما با این وجود به صورت قولنامه ای خرید و فروش یا اجاره داده می شوند.

معنای واژه کت

مردم كرمان مانند اهالي دزفول، واژه كت را به همان معني ومفهوم به كارمي برند، چنا ن كه مرحوم دهخدا درلغت نامه مي نويسد:« كت … به لغت مردم كرمان سوراخ تنگ وتاريك و هرجاي تنگ و تاريك است» دهخدا مي افزايد كت در فارسي به معني كاريز است ،چه چا هجو و كاريزكن را كت كن مي گويند. درفرهنگ برهان قاطع نيز،يكي ازمعاني كت را كاريز بيان كرده است.

در كتاب خاندان سادات گوشه ،درمورد واژه /كت/ به اين نكته اشاره شده است ،كه در ذيل نقل مي شود:

در شمال شهر دزفول كنار رودخانه دز جايي كه امروز به نام بالارو- مخفف بالا رود خوانده مي شود - غارهايي تعبيه نموده اند كه در روزهاي تابستان، مردم بدان جاي ها مي روند که به واسطه رودخانه دز صفايي و لطافتي دارد. يكي از اين غارها كه به كهف سه در مشهور است محل عبادت مرحوم سيد صدر الدين كاشف بوده و بر فراز اين كهف نيز درماه رجب المرجب سال ۱۲۷۵ هجري قمري برادر پدري آن مرحوم يعني سيد محمدعلي عارف اطاقي به نام كاشفيه بنا نمود، كه مقبره خانوادگي بستگان مرحوم عارف بوده. ما پيش ازآن كه ما، در اين مقوله درمورد اين كه حج فرج كيست و يا وي، اين كت را به چه منظوري احداث نموده ويا به چه دليل اين كت بدو منسوب است؛به معني واژه كت،درزبان فارسي وچندزبان بيگانه ومشابهت هايي كه بين اين كلمه و لغات همسان وجود داردموضوع را پي مي گيريم .

اصطلاحات

كت حج فرج عبارتي است كه درفرهنگ عامه، به عنوان ضرب المثل به كارمي رود و معمولاً وقتي كه گشادي دهان كسي را مي خواهند به طورخارق العاده و طنز گونه بنمايانند، مي گويند مری کت حج فرجه یعنی دها نش مثل كت حج فرج است.