ملا محمدتقی ناهیدی: تفاوت میان نسخه‌ها

۱۴٬۸۴۳ بایت اضافه‌شده ،  ‏۱۰ اوت ۲۰۲۲
بدون خلاصۀ ویرایش
(صفحه‌ای تازه حاوی «بندانگشتی|چپ|350px|ملا محدتقی ناهیدی دزفولی<!--توضیح--> ملا محمد ت...» ایجاد کرد)
 
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۱۵ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
[[پرونده:nahidi.jpg|بندانگشتی|چپ|350px|ملا محدتقی ناهیدی دزفولی<!--توضیح-->]]
{{جعبه زندگینامه
ملا محمد تقي در سال ۱۲۶۰ هجری شمسی در دزفول متولد و در سال ۱۳۳۲ از دنيا رفت . او در طول حياتش با برخورداري از ذوق سرشار و خدادادي هزاران بيت شعر سرود اشعاري كه مؤيد تاريخ اجتماعي ، سياسي ، فرهنگي و مذهبي دزفول به شمار مي آيند. ناهيدي با طبع آزمايي در قالبهاي گوناگون شعري و با تسلط اعجاب انگيز بر زبان و ادبيات فارسي و نيز لهجه ي شيرين و اصيل دزفولي آثاري از خود به جاي گذاشت كه علاوه بر بررسي آثار در موضوعات پيش گفته از منظر زبان شناسي آثار او در خور بررسي و قابل تاملند.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی= http://www.nahede.blogfa.com/|عنوان= ملا محمدتقی ناهیدی دزفولی| ناشر = |تاریخ = |تاریخ بازبینی= }}</ref>
|نام  =ملا محمد تقي ناهیدی
|تصویر  =nahidi.jpg
|توضیح تصویر=
|سال‌های فعالیت=
|همسر=
|فرزندان=
|مدفن= دزفول
|نقش‌های برجسته=شاعر
|پیشه=
|تاریخ_تولد=۱۲۶۰
|محل_تولد=دزفول
|تاریخ_مرگ=۱۳۳۲
|محل_مرگ=
}}
 
'''ملا محمد تقی ناهیدی دزفولی''' متخلص به ناهیدی، ناهید، ناهیدا و یا تقی از شاعران بنام دزفولی بوده است.
 
==زندگینامه==
محمد تقي ناهیدی دزفولی فرزند اول ملا حسینقلی ناجی (روضه خوان) نوه مرحوم ملا سلیمان بود و در سال ۱۲۶۰ هجری شمسی در دزفول متولد شد و در همین شهر نزد اساتید مکتبخانه و مدرسه های سنتی قدیم دزفول به فراگیری دروس متداول آن زمان پرداخت. او با آنکه قرآن مجید و نصاب الصّبیان را می خوانده از مکتب فراری بوده و عمویش او را ناچار به خواندن کتاب هزار و یک شب می کرده است. خواندن و نوشتن را آموخته بود که به شعر سرودن دل بست. 
 
او در سی ام تیرماه سال ۱۳۳۲ شمسی و در سن ۷۲ سالگی از دنيا رفت و در قبرستان [[نعل اشکن]] در جنوب شرقی دزفول به خاک سپرده شد.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی= http://www.dezfoolnews.ir/fa/News/24377/|عنوان= شرح حال ناهیدی| ناشر = سایت صبح ملت نیوز |تاریخ = |تاریخ بازبینی= }}</ref> محل سکونت  و زندگی ناهیدی در محله [[چولیون|چولیان]] بود.
 
==سبک شاعری==
او در طول حياتش با برخورداري از ذوق سرشار و خدادادي هزاران بيت شعر سرود اشعاري كه مؤيد تاريخ اجتماعي ، سياسي ، فرهنگي و مذهبي دزفول به شمار مي آيند. ناهيدي با طبع آزمايي در قالبهاي گوناگون شعري و با تسلط اعجاب انگيز بر زبان و ادبيات فارسي و نيز لهجه ي شيرين و اصيل دزفولي آثاري از خود به جاي گذاشت كه علاوه بر بررسي آثار در موضوعات پيش گفته از منظر زبان شناسي آثار او در خور بررسي و قابل تاملند.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی= http://www.nahede.blogfa.com/|عنوان= ملا محمدتقی ناهیدی دزفولی| ناشر = |تاریخ = |تاریخ بازبینی= }}</ref> وی در سرودن شعر از اصطلاحات و لغات اصیل و کهن فارسی و دزفولی استفاده می کرده است.
 
طبع نقاد وقریحه شعری سر شار او از ابتدای جوانی به شکوفائی رسید و وجه ممیزه اشعارش ، استخدام و استفاده از لغات و اصطلاحات اصیل و کهن است که به کلام او زینت و ظرافت و زیبائی می بخشد به گونه ای که سجع و رقص واژگان ، در چیدمان این ساختمان شعری والا ، به خوبی مشهود است. او همواره با دیگر شعرای همشهری خود از قبیل میرزا ابوتراب  جَلی ، سید محمدنبی سیادت، ملا احمد گلابی، ملا عزیز مرغی زاده، ملا حسناک شوشتری و غیره در مدراوده و مناظره بوده است. تبحر و استادی ناهیدی در سرودن اشعار طنز محلی است، لیکن سروده هایی در مدح و منقبت خاندان عصمت و طهارت و رثای شهدای کربلا نیز دارد که این اشعار همواره مورد اقبال منبریون و گرمی بخش مجالس سوگواری بوده است.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی= http://mejry.com/Home/Article/89/|عنوان=ناهیدی شاعر ممتاز دزفولی | ناشر = |تاریخ = |تاریخ بازبینی= }}</ref> 
 
ناهیدی به رسم دیگر شاعران دوره قاجاریه ، گاه در حوزه تکلف و تصنع محافل ادبی زمان خویش وارد شده و در زمینه اشعار تفننی نیز همچون اشعار بی نقطه ، اخوانیات و ... طبع آزمایی کرده است. جثه ای کوچک، اندامی ریز، بیانی تند و صریح، زندگانی سراسر فقر توأم با مشقت و سختی، خالق طنزی گزنده، صراحت لهجه، طرح و بیان مسایل اجتماعی دوران خویش در انواع قالب های شعری، از ویژگی های این شاعر دزفولی است. استادی و زبردستی ناهیدی در انتخاب واژه ها و وزن های مختلف شعری ، درخور توجه است. اگر او نبود ، شاید تاکنون بسیاری از واژه های اصیل دزفولی در غبار زمان محو شده بود .وی از آهنگ و موسیقی شعری و دستگاه های ایرانی بویژه حوزه مرثیه سرایی ، آشنایی کامل داشته و در این رهگذر بهره کافی برده است.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://prochista1996.blogfa.com/post/9 |عنوان=محمد تقي ناهیدی دزفولی  | ناشر =دست نوشته ها و نوسروده های فائزه کثیری  |تاریخ = |تاریخ بازبینی= }}</ref>


==آثار==
==آثار==
از وی مجموعه ای از اشعار با عنوان کلیات که به همت [[سید محمدعلی امام]] و گروهی از علاقه مندانش جمع آوری شده اند در دسترس است.
از وی مجموعه ای از اشعار با عنوان کلیات که به همت [[سید محمد علی امام]]، [[محمدحسین حکمت‌فر]]، [[سیدحسین حجازی]] و [[محمدرضا سنگری]] جمع آوری شده اند در دسترس است.
 
==نمونه اشعار==
 
===نمونه شعر اول===
 
{{شعر}}
{{ب|۱  هم مَه رمضون [[اومین|اُومَّه]]،قَدِ روزه زَنِسُّوم| لِف مَه که گِرَه ،اَی مَهِ جامُندَه ، گِرِسُّم }}
{{ب|۲  قرص روزه گِرُفت، بِیخِ گُلیمَه،که یواشی|اَ رفتنِ صـحرا وو قَپـِی غَــلَه بِـیـسُّــم}}
{{ب|۳  روز ، اَغْذَه درازه که مَری،بَند گِحیفَه|اَی روز دراز چی خرِرِنج ف زِی یَه هِرِسُّم}}
{{ب|۴  شو اوّل افطار،اَچَن،خَورْدُمَه پَتی ،اُو|گِنْدام ، گُشِسِّنْ ، اَ هَفَش جا ، [[ترقنیدن|تِرَقِسُم]]}}
{{ب|۵  کیفُم بِدسُم ،روز بِه خِرُم هَرچِی که بینُم|            اَ رَفتْ وشُدامُون ، سی خِرید ، لِیوَه بِیسُم}}
{{ب|۶  دوش ،چارکِ نیم، ماس اَ مَندَل ، مو خِریدُم|            زَنْدُم کِلِکِی ،یَکِتَه ، [[کلمک|کُلْمَکْمَه]] ، مو لِسُّم}}
{{ب|۷  رَفتُم که خِرُم بَحْتیَه ، اَوْ سِی اَبولی هم|            ده جا سر رَه ، اَ دَس تُشْنی مو نِشِسُّم}}
{{ب|۸  ضَحْف اُومَه سیُم ، کُل رَگام یَکْتَه گُشِسِّن|            هَرچِی خُومَه دام تَکیَه ، آخیرِش سُلُقِسُّم}}
{{ب|۹  صَحنُم به زِمین خَورد ، بِیس صَحْنِکَه ، دَه قَل|            مِنجا [[تلب|تَلبـا]] ، چِی خـودِ عِیســا مــو چُــکِسُّــم}}
{{ب|۱۰ نَمْ،اَی مَه بَعد مُنده،کُجا مو سَر دِرارُوم|            اَی روزه گِرُفتن ، دِگه والله، مو هِرِسُّم}}
{{ب|۱۱ وازه ، آ مناجاتِ رجب ، پا قُلِ دولو|دَه گز لِفِ ، وَقِی ، اَ سر جا مو پِرِسُّم}}
{{ب|۱۲ اَغْذر،حپ تپ کورد،به مناجات که اَجا،او|            زَند  وَزَه به مِی گُش گُلیُم ، خَفَّه بِیسُّم  }}
{{ب|۱۳ بَس رو رِیَه قی زَنْد،چِه گُمِت یَکْتَه اَ لَرزه|            چِرْپِی اَشدوم اومَه ، دِگَه ، زَلَمَه بِسُّم}}
{{ب|۱۴ آخِر چه گُمِتْ ، اَغْذَه زَه قی ، تا اَسَرِ تخت|            [[گمبه|گِمْبَم]] به زِمین اومَه ، تو میری قَلَپِسُّم}}
{{ب|۱۵ گِیوامه گِرِفتُم ، اَ صداش ، زِیرِ کِلُم قُرص|            اَ بون ، به دوپِلّی ، سی شَوادونِکَه جِسُّم}}
{{ب|۱۶ رَفتُم به شَوادون و گِرِفتُم رَهِ تاله|      چِی گربه به تَه [[تال]] ، یواشی مو تَپِسُّم}}
{{ب|۱۷ بعدش ، سی اَزون،پی حَپِلون، دونه گُشیدِش|          لِف حوشِ خَلَگناز ، اَ [[بنگشت|بُنگِــش]] مو رُمِـسـم}}
{{ب|۱۸ وَندُم مو، بِزون ، یَکْتَه اَزونَه، اَ اَزونِش|          وارَس اَ اَزونش ، به شَوَق هَرچِی لِرِسُّم}}
{{ب|۱۹ دیدُم شَوَقی نِی ، اَ بَغَل ساعته دیدُم|          یَه ساعتِ نیم بعدَه ازونش مو نِشِسُّم}}
{{ب|۲۰ اوسون زِلِ خرکُش دِگه زَنْد، خونَه نَمُندُم|          مینِ [[موتور بس|موتورِ بَس]] ، لِف [[لیله|لِیْلِی]] مو سُـلِسُـّم}}
{{ب|۲۱ وا ای هَمَه گَرما ف رَه اَهوازَه گِرُفتُم|          اونجون چه رسیدُم ،دِگَه ،آسودَه بِیسُّم}}
{{ب|۲۲ ناهیدی بَسَه، مشتی فِلون،بَدِش مِیایَه|          دیدی ، که اَخیرش مو چطور ، گُلَشَه،[[رسن|رِسُّم]]؟}}
 
{{پایان شعر}}
معنی شعر به شرح زیر است.
 
بیت ۱: باز هم  ماه رمضان امد و گرفتار روزه شدم / مانند ماه که (حالت خسوف و ) گرفتگی پیدا می کند ، از این ماه وامانده دُچار گرفتگی شدم.
 
بیت ۲: روزه بیخ گلویم را محکم گرفت که یواش از رفتن به صحرا و مقدار زیادی غله محروم شدم.
 
بیت ۳: روز آنقدر دراز است که انگار بند گِحیف است از این روز درازمانند الاغ رِنج زده، از پا افتادم.
 
بیت ۴: شب اول افطار از بس اب خالی خوردم بخیه های من باز شد و از هفت هشت جا شکافته شد.
 
بیت ۵: کیفم بدستم و روز (از تاب روزه و هوس ) هرچیزی را که میبینم میخرم و از رفت امد هایمان برای خرید دیوانه شده ام.
 
بیت ۶: دیروز سه ربع ِ کیلو ماست از مندل(محمدعلی) خریدم (یادم نبود که روزه هستم ) انگشتی (درون ماست) زدم (سرازیر شد) یمباره تا آرنجم را لیسیدم.
 
بیت ۷: رفتم که از سید ابولی (ابوالقاسم) شیر برنج بخرم در راه ده جا از دست تشنگی من نشستم.
 
بیت ۸: ضعف آمد برایم و تمام رگهایم باز شد هرچه خود را به جایی تکیه دادم ، عاقبت لیز خوردم (و افتادم).
 
بیت ۹: بشقابم به زمین خورد و ده تیکه شد (و ) وسط گل و لای ها ، درست مثل (چوب بازی) عیسا فرو رفتم.
 
بیت ۱۰: نمی دانم از این ماه به میراث مانده ، به کجا سر در بیاورم ،از این روزه گرفتن به خسته شده ام.
 
بیت ۱۱: باز (بدتر اینکه ) از مناجات رجب در (محل) [[قل ننه|قل دولو]] ده متر مانند جغد از سر جایم پریدم.
 
بیت ۱۲: انقدر تقلای حمله گونه بهبرای خواندن مناجت کرد که به جای او [[وزه|وَزَه]] به گلوی من زد و من خفه شدم.
 
بیت ۱۳: بس (روی ) لبه دیوار داد زدچه بگویمت که یکباره از ترس صدای عطسه ام امد و دیگر زهره ام را انداختم.
 
بیت ۱۴: اخر چه بگویمت انقدر داد زد ، تا از سر تخت صدای به زمین افتادنم بلند شد و تو بمیری ، وارونه افتادم.
 
بیت ۱۵: از صدای او گیوه هایم را محکم به زیر بغلم گرفتم و از پشت بام دو پله یک پا به طرف شوادون فرار کردم.
 
بیت ۱۶: به شوادون رفتم و راه [[تال]] را در پیش گرفتم و مانند گربه ای آهسته در انتهای تال تپیدم (جای گرفتم).
 
بیت ۱۷: بعد از این همه (تدابیر) دهانش را برای اذان حمله وار باز کرد و من مانند خانه ای که درحال خراب شدن است از اذانش فرو ریختم.
 
بیت ۱۸: یکباره از اذان او ،اذان (موت) خودم را به زبان جاری ساختم همینکه ادانش تمام شد به هرچه به دمیدن شفق نگریستم.
 
بیت ۱۹: دیدم خبری از شفق نیست به ساعت بغلم نگاه کردم و یک ساعت و نیم بعد ازاذانش نشستم.
 
بیت ۲۰: انوقت [[زل خرکش]] (ستاره صبحگاهی) دمید و دیگر خانه نماندم و و مانند مارمولکی بداخل [[موتور بس]] یا ماشین وانتی خزیدم.
 
بیت ۲۱: با این همه گرمی راه اهواز را در پیش گرفتم و انجا که رسیدم دیگر اسوده شدم.
 
بیت ۲۲: ناهیدی دیگر بس است مشهدی فلانی بدش می اید (ولی) دیدی که آخرش من چطور، پنبه هایش را رشته کردم؟
 
===نمونه شعر دوم===
 
{{شعر}}{{ب|دو لُتَّه پِیْ  یَکـِدُوْ کُوْرْدِنْ قِصّه |یِکِیْ رٰاسپٰا یِکِیْشُونْ بیـٰدْنِسَّه}}
{{ب| اُوو ٰانْ کِ نِسَّ بیدَ بَرْ سَرِ پٰاشْ|سَرِ نُونِشْ کُتِیْ دیدُومْ حَریسَه}}
{{ب| اُوو ٰانْ کِ بیدَ رٰاسْپا یَ خییارِیْ|
دَسِشْ دیدُمْ بِنـٰارِسْ وَر کَنیسَه  }}
{{ب| دُ تـٰاشُونْ لُخْتُوْ عُرْیُونْ زُونِ لُتَّه|
سَرِ شُونِ دُتـٰا شُونْ بیٰدْ دُکیسَه  }}
{{ب| یِکِیْشُونْ کیسَنِشْ پُرْ نُونِ تِکْ تِکْ|
یِکِیْشُونْ گُفْ مُ تٰیسَمْ پُل بییِسَّه  }}
{{ب| یِکِیْشُونْ گُفْ فَلُمْ مُ نوُنِ سُوْزی|
یِکِیْشُونْ گُفْ فَلُمْ نُونُو حَلیسَه }}
 
{{پایان شعر}}
 
معنی:
 
١ دو تن که هر دو زبانشان لکنت داشت،با هم سخن می گفتند،یکی ایستاده و دیگری نشسته بود.
 
٢ آنکه نشسته بود روی پای خود[نان داشت]که روی آن کمی حلیم دیدم.
 
٣ آنکه ایستاده بود خیاری در دست داشت،و دیدم که بر خر پشتک تکیه داده بود.
 
٤ هر دو لُخت،با زبان الکن،بر شانه ی هر دو،دو کیسه بود.
 
٥ یکی از آن دو،کیسه اش پر از تکّه نان بود،یکی از ایشان گفت((من کیسه ام پر شده است.))
 
٦ یکی از آن ها گفت((من نان با تُربچه می خورم))،یکی از ایشان گفت((من نان و هریسه میخورم.))


==پانویس==
==پانویس==
[[رده:افراد مشهور]]
[[رده:درگذشتگان]]
[[رده:شعر]]